دستگاه گوارش لوله پر پیچ و خمی است که از دهان شروع شده و به مقعد ختم می شود. مواد غذایی در هر یک از قسمت های این دستگاه تحت تأثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی قرار می گیرند تا هضم شوند (یعنی به مواد قابل جذب برای بدن تبدیل شوند) و بعد مواد هضم شده در داخل دستگاه گوارش جذب می شوند تا بعداً به مصرف سلول های بدن برسند. مواد غیر قابل جذب نیز از طریق دستگاه گوارش دفع می شوند.
قسمت های مختلف دستگاه گوارش شامل: دهان، حلق، مری، معده، روده کوچک (روده باریک)، روده بزرگ (کولون)، روده مستقیم (رکتوم)، کبد، کیسه صفرا و لوزالمعده (پانکراس) هستند.
شیرینبیان از قدیم به عنوان بهترین جلوگیری کننده و درمان کننده التهاب و زخمهای معده مورد مصرف بوده است .خلط آور، ضد سرفه و ضدالتهاب بودن قسمتهای فوقانی راههای تنفسی از دیگر اثرات مهم این گیاه است.
نحوه مصرف شیرینبیان بدین ترتیب است که 2 تا 15 گرم پودر ریشه را میتوان روزانه در یک لیوان آب ریخته و به مدت 5 دقیقه جوشاند سپس آن را صاف و در یک یا چند نوبت مصرف کرد که این مقدار حاوی حدود 200 تا 800 میلیگرم گلیسریزین بوده که مقدار مجاز مصرف گلیسریزین در روز 2 دهم میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است.
بابونه گیاهی است علفی و در اکثر نقاط ایران می روید. بابونه شیرازی به عنوان تقویت کننده معده، ضد خونریزی، ترمیم کننده زخمهای سطحی و ضد اسپاسم گوارشی مصرف سنتی دارد.
به منظور تهیه چای بابونه یک لیوان آب جوش را با 1 تا 2 گرم از گلهای خرد شده مخلوط کنید و پس از 15 دقیقه آن را صاف و مصرف کنید این میزان میتواند تا 3 بار در روز تکرار شود و برای کودکان میتوان از همین روش استفاده کرد فقط میزان گیاه در هر نوبت2 گرم باشد.بابونه را همزمان با داروهای وارفارین و سیکوسپورین مصرف نکنید.
عرق نعنا و اسانس آن به عنوان ضد نفخ، تسهیل کننده هضم غذا، ضد دردهای گوارشی و رفع سردی، مصرف سنتی دارند.
نعنا به دوگونه نعنا قمی و نعنا فلفلی یا سوسنمبر است که اکثر خواص آن مربوط به وجود منتول در اسانس آن است و شامل اثرات ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم، ضداحتقان و صفرا آور است.
دانههای اسفرزه به علت وجود لایه موسیلاژی به عنوان ملین و برطرف کننده ناراحتیهای ناشی از بواسیر مطرح است.مهمترین اثر اسفرزه رفع یبوست است که برای اثربخشی بهتر باید دانهها با مقدار زیادی آب یا مایعات مصرف شود چرا که موسیلاژ سطح دانهها برای حجیم شدن احتیاج به آب زیادی دارد تا عملکرد آن به حداکثر برسد.
مصرف اسفرزه بهتر است همراه با مایعات یا آب زیادتر از حد معمول باشد؛ بزرگسالان یک قاشق غذاخوری پر را در یک استکان ریخته و با مقداری آب مخلوط کرده، سپس آن را مصرف کنند و بلافاصله بعد از آن یک یا دو لیوان آب دیگر میل کنند و برای اثربخشی ایدهال آن میتوان به مدت 3 روز این کار را تکرار کرد تا عملکرد آن به حداکثر برسد.
سنا بهترین گیاه برای درمان یبوست است. این گیاه اثر مسهلی نسبتا قوی داشته و برای تخلیه روده در اعمال جراحی و یا عکسبرداری از رودهها استفاده میشود.
بهتر است سنا از فرآوردههای صنعتی آن که به شکل قرص است مصرف شود اما نیم تا یک گرم از برگ سنا به صورت دم کرده یا جوشانده با یک لیوان آب در روز نیز میتواند استفاده شود که محلول تهیه شده بسیار تلخ است.